Bấm PLAY nghe "Morning Has Broken" by Cat Stevens
(Nếu không thấy mũi tên PLAY, để cell phone nằm ngang hay zoom màn hình sẽ thấy.)
Morning Has Broken
[Chorus]
Morning has broken like the first morning
Blackbird has spoken like the first bird
Praise for the singing, praise for the morning
Praise for them springing fresh from the world
[Verse 1]
Sweet the rain's new fall, sunlit from Heaven
Like the first dewfall on the first grass
Praise for the sweetness of the wet garden (Ah, ah-ah)
Sprung in completeness where His feet pass (Ah-ah-ah)
[Verse 2]
Mine is the sunlight, mine is the morning
Born of the One Light Eden saw play
Praise with elation, praise every morning
God's recreation of the new day
[Chorus]
Morning has broken like the first morning (Ah-ah-ah, ah-ah-ah)
Blackbird has spoken like the first bird (Ah-ah-ah, ah-ah-ah)
Praise for the singing, praise for the morning (Ah-ah-ah, ah-ah-ah)
Praise for them springing fresh from the world (Ah-ah-ah, ah-ah-ah)
Tàn tích Pompeii - Ý Đại Lợi
Tàn tích thành phố Pompeii với ngọn núi lửa Vesuvius xa xa.
Pompeii (tiếng Ý là Pompei) là một trong những di tích khảo cổ hấp dẫn nhất thế giới. Nằm gần Naples, miền Nam nước Ý, dưới chân núi Vesuvius, một ngọn núi lửa vẫn còn đang hoạt động.
🌋 Một Thành Phố Đóng Băng Theo Thời Gian
- Vào năm 79 Sau Công Nguyên, núi Vesuvius phun trào dữ dội, phủ kín Pompeii bằng tro bụi và đá bọt. Thành phố bị chôn vùi nhanh chóng đến nỗi các tòa nhà, đường phố, tác phẩm nghệ thuật và thậm chí cả con người đều được bảo tồn gần như hoàn hảo trong gần 1.700 năm.
- Khi các nhà khảo cổ bắt đầu khai quật vào thế kỷ 18, họ đã phát hiện ra một bức tranh chi tiết về cuộc sống của người La Mã cổ đại — từ những tiệm bánh với những ổ bánh mì vẫn còn trong lò cho đến những bức bích họa, đền thờ, nhà hát và nhà ở.
🏛Những Gì Du Khách Sẽ Thấy Ở Pompeii Ngày Nay: Khi thăm viếng tàn tích Pompeii, du khách có thể đi bộ qua:
- Khu Diễn Đàn Forum – trung tâm của đời sống công cộng và chính trị của thành phố.
- Đấu trường La Mã – một trong những đấu trường La Mã cổ nhất còn sót lại.
- Ngôi nhà của Faun – một ngôi nhà sang trọng nổi tiếng với những bức tranh khảm.
- Các nhà tắm, tiệm bánh và cửa hàng – hé lộ cuộc sống thường nhật của người La Mã.
- Những bức tượng thạch cao mô phỏng các nạn nhân – được tạo nên từ những khoảng trống còn sót lại trong tro bụi, tái hiện những khoảnh khắc cuối cùng bi thảm của cư dân Pompeii.
🧭Các Điểm Du Lịch Chung Quanh
- Núi Vesuvius – du khách có thể đi bộ đến rìa miệng núi lửa để ngắm toàn cảnh Vịnh Naples.
- Herculaneum – một thị trấn cổ khác cũng bị chôn vùi bởi vụ phun trào, thậm chí còn được bảo tồn tốt hơn ở một số khía cạnh.
- Napoli – với Bảo tàng Khảo cổ học Quốc gia nổi tiếng, nơi lưu giữ nhiều hiện vật Pompeii.
Các điểm chính yếu về Pompeii
Thành lập: Khoảng thế kỷ thứ 7 trước Công nguyên
Bị phá hủy: Năm 79 sau Công nguyên
Được tái phát hiện: Năm 1748
Di sản Thế giới được UNESCO công nhận: Từ năm 1997
Thành phố hiện đại: Pompei (có một chữ "i") nằm cạnh tàn tích và có một vương cung thánh đường tuyệt đẹp.
Pompeii và các thành phố khác bị ảnh hưởng bởi vụ phun trào của Núi Lửa Vesuvius. Đám mây đen tượng trưng cho những nơi bị tro và than bao phủ.
Bản đồ thành phố Pompeii. Ngày nay du khách chỉ thăm viếng được khoảng 1/5 khu vực nguyên thành phố. Phần lớn các cổ vật đã được di dời về Viện Bảo Tàng và các tàn tích kiến trúc được đóng cửa để tu bổ và bảo tồn. (hình từ internet)
PHẦN HÌNH ẢNH MỚI NHẤT
Du khách đi vào bên trong khu di tích.́
Basilica of Pompeii - Các hình dưới
Một phần của Vương cung thánh đường ở Pompeii. Trong thế giới La Mã, vương cung thánh đường được sử dụng cho bất kỳ cuộc tụ họp lớn nào và là địa điểm đặc trưng của các tòa án.
Khu vực quảng trường Forum là khu vực rộng lớn nhất thành phố, chung quanh có các đền thờ, các toà nhà chính yếu của chính phủ, cửa vô khu vực chợ búa....
Forum of Pompeii
Cây cột còn sót lại
Đền thờ thần Jupiter
Bên trái là Đền thờ thần Jupiter, bên phải là lối vô khu chợ bán thức ăn.
Eumachia Building
Các đường phố chính và các con hẻm khu dân cư. Các hình dưới
Bên ngoài một căn nhà dân
Via dell'Abbondanza, con phố chính ở Pompeii
Trên các con phố chính, người ta xây những vòi nước công cộng. Vòi phun nước này có khuôn mặt đàn ông.
Trên đường phố chính có các vòi nước công cộng
Nhà hát lớn Pompeii được sử dụng cho các buổi hoà nhạc văn nghệ và là đấu trường cho các đấu sĩ gladiator so tài.
Khu vực trại lính cho các đấu sĩ gladiator.
Khu vực Public Baths - Nhà tắm Stabian
Các cột Doric bao quanh cung điện (sân tập thể dục) tại Nhà tắm Stabian
Trong phòng tắm nam có bức tượng thạch cao này mô phỏng một người đàn ông.
Bức tượng được tạo nên từ những khoảng trống còn sót lại trong tro bụi, tái hiện lại những khoảnh khắc cuối cùng bi thảm của cư dân Pompeii.
Tượng đúc của một cá nhân được tìm thấy trong phòng thay đồ Natatio của Nhà tắm Stabian
Hồ bơi nước nóng với các hốc có thể chứa tượng tại Nhà tắm Stabian
Khu vực có các tiệm làm bánh mì với các lò nướng
Cửa hàng bán bánh cho khách
Ngôi nhà của Faun là một ngôi nhà sang trọng nổi tiếng với những bức tranh khảm.
Những kiến trúc độc đáo tại căn nhà của Faun
Cổng trước lối vào Macellum
Macellum là một khu chợ trong nhà, chủ yếu bán lương thực (đặc biệt là thịt và cá). Tòa nhà này thường nằm cạnh quảng trường và vương cung thánh đường, tạo thành một nơi thuận lợi cho dân chúng đi chợ mua bán thức ăn đồ dùng hàng ngày.
Leo Núi VESUVIUS
- Từ Pompeii, du khách có thể đi xe bus lên trạm bán vé leo núi Vesuvius. Từ đây du khách có thể đi bộ lên đỉnh núi ngay miệng của núi lửa. Việc đi bộ lên đỉnh núi Vesuvius là một trong những trải nghiệm phổ biến nhất gần Pompeii! 🌋
Những điều cần biết:
🥾 Chuyến đi bộ đường dài
- Chiều dài đường mòn: Khoảng 2,5–3 km (1,5–2 dặm) khứ hồi.
- Độ cao tăng dần: Khoảng 200–300 mét (650–1.000 feet).
- Thời gian: Thường mất 30–45 phút để đến miệng núi lửa, tùy thuộc vào tốc độ của du khách.
- Độ khó: Trung bình — đây là một đoạn leo dốc ổn định trên sỏi và tro núi lửa, có thể gây trơn trượt nhưng không đòi hỏi kỹ thuật.
- Giày dép: Nên mang giày đi bộ hoặc đi bộ đường dài tốt (dép xăng đan sẽ khá khó khăn).
🌋 Những gì bạn sẽ thấy
Khi lên đến đỉnh, du khách sẽ được ngắm nhìn:
- Một miệng núi lửa khổng lồ — vẫn còn bốc hơi ở một số nơi.
- Toàn cảnh Vịnh Naples, Capri, Sorrento và Pompeii bên dưới.
- Vào những ngày trời quang, bạn có thể nhìn thấy Naples và biển cả.
- Có hướng dẫn viên trên đỉnh núi lửa, giải thích về lịch sử và các vụ phun trào của núi lửa, và đôi khi bạn thậm chí còn có thể nhìn thấy các lỗ phun hơi nước.
🎟️ Lối vào & Vé
- Bạn phải có vé để vào khu vực đỉnh núi lửa của Công viên Quốc gia Vesuvius — có thể mua trực tuyến hoặc tại lối vào.
- Xe buýt đưa đón chạy từ bãi đậu xe phía dưới đến đầu đường mòn.
- Núi lửa thường mở cửa quanh năm, nhưng có thể đóng cửa khi thời tiết xấu hoặc có hoạt động địa chấn mạnh.
⚠️ Chú ý:
- Mang theo nước, kem chống nắng và mũ — có rất ít bóng râm.
- Không khí có thể loãng và khô hơn gần đỉnh núi.
- Nên đi vào sáng sớm hoặc chiều muộn để tránh đám đông và nắng nóng.
HÌNH ẢNH
Các hình chụp từ trên xe bus chạy từ bãi đậu xe phía dưới đến đầu đoạn đường mòn cho du khách đi bộ lên núi. Đoạn đường mòn này được cho biết là dài khoảng 1 cây số rưỡi. Không xa lắm nhưng nhiều đoạn rất dốc.
Bên tay phải và bên dưới là quang cảnh thành phố dân cư, bờ biển. Bên trái là các hình chụp lên đỉnh núi.
Đoạn đường bắt đầu leo lên núi rất là dốc khoảng nửa cây số đầu, tuy nhiên đường cũng dễ đi.
Sắp tới nơi nghỉ chân giữa đường.
Một phần miệng núi đã bắt đầu xuất hiện - Coi các hình bên dưới.
Du khách lên và xuống núi rất tấp nập.
Du khách đang leo lên núi bên tay phải sát hàng rào. Bên tay trái là đang xuống núi.
Một phần của miệng núi lửa. Không thấy hết nguyên miệng được vì bị chắn, miệng chỗ cao chỗ thấp.
Điểm dừng chân giữa đường với tiệm bán đồ kỷ niệm và quán nước cho bà con ngồi nghỉ mệt.
Bà con để lại các dấu tích cá nhân như các ổ khóa hay stickers trên cái cột này.
Miệng núi vẫn còn khói
Các du khách xuống núi
Điểm dừng chân cuối cùng trên đỉnh núi với tiệm bán đồ kỷ niệm và quán nước.
Menu đồ̀ uống và thức ăn nhẹ
Từ đỉnh núi, nhìn xuống thành phố bên dưới
Tại điểm cuối cùng có quầy bán đồ kỷ niệm và quán nước "Túp Lều Lý Tưởng". Du khách được ngồi ở địa điểm cao nhất, ngay đỉnh núi để uống cà phê, ngắm mây bay hay các vùng thành phố và bờ biển bên dưới vào những ngày đẹp trời.
Điểm cuối cùng có sợi dây xích khóa chặn không cho tiếp tục đi nữa.
Trên đường xuống núi - Các hình dưới
Trở về thành phố.
Đọc thêm:
Pompeii: Thành phố La Mã đóng băng của Ý
Tác giả: Rick Steves
Via dell'Abbondanza, con phố chính của Pompeii cổ đại. Những con phố được khai quật tại Pompeii mang đến một góc nhìn độc đáo về cuộc sống thường nhật tại một thị trấn La Mã. (ảnh: Addie Mannan)
Phiên bản mô phỏng nạn nhân của núi lửa Vesuvius, Pompeii - Nạn nhân của vụ phun trào núi lửa Vesuvius năm 79 sau Công nguyên được tưởng niệm một cách xúc động bằng những khuôn đúc mô phỏng các hốc do thi thể họ để lại trong tro bụi. (ảnh: Addie Mannan)
Tôi yêu thích khám phá thế giới La Mã cổ đại, với kiến trúc tráng lệ, nền văn hóa hấp dẫn và những câu chuyện về những nhà lãnh đạo vĩ đại. Nhưng vì nhiều di tích của đế chế 2.000 năm tuổi này đã bị biến thành đống đổ nát, nên việc tìm hiểu về những viên đá và đống đổ nát còn sót lại có thể khá khó khăn.
- Để có cái nhìn rõ nét hơn về cuộc sống thường nhật ở La Mã cổ đại, hãy ghé thăm thành phố Pompeii được bảo tồn tốt (và cũng không may mắn). Nằm ngay phía nam Naples, Pompeii được thành lập vào năm 600 trước Công nguyên và cuối cùng đã phát triển từ nguồn gốc Hy Lạp và Etruscan thành một thành phố thương mại và cảng biển La Mã sầm uất.
- Không giàu cũng không nghèo, Pompeii là một thị trấn trung lưu điển hình. Để phục vụ 20.000 cư dân, thành phố tự hào có hơn 40 tiệm bánh, 130 quán bar và rất nhiều nhà tắm công cộng. Là một cảng biển, nơi đây cũng có các nhà thổ, nhà hàng và địa điểm giải trí phục vụ các thủy thủ từ khắp nơi trên thế giới La Mã — nhiều người trong số họ không nói được một chút tiếng Latin nào. Hầu hết các tòa nhà của Pompeii được bao phủ bởi vữa trát đá cẩm thạch trắng sáng, tạo nên một cảnh tượng ấn tượng. Và từ quảng trường được trang trí lộng lẫy, mọi người có thể ngắm nhìn ngọn núi lửa Vesuvius sừng sững như trong tranh bưu thiếp.
- Sau đó, vào ngày 24 tháng 10 năm 79 sau Công nguyên, mọi thứ đã thay đổi. Vào khoảng 1 giờ chiều, Vesuvius phun trào một đám mây hình nấm gồm tro bụi và đá lên bầu trời cao 19 km. Nó phun trào liên tục trong 18 giờ, khi gió thổi đám mây về phía nam hướng về thành phố. Tro bụi trắng xám đọng lại như tuyết dày trên Pompeii, sức nặng của nó cuối cùng đã làm sập mái nhà và sàn nhà (nhưng vẫn để lại những bức tường). Mặc dù hầu hết cư dân Pompeii đã di tản, 2.000 người vẫn ở lại. Đây là một quyết định sai lầm, bởi vì sáng hôm sau, một dòng nham thạch nóng đỏ đã tấn công Pompeii, giáng một đòn chí mạng vào những người còn sót lại, và chôn vùi thành phố dưới 9 mét đống đổ nát núi lửa.
- Sau vụ phun trào, người dân từ các thị trấn lân cận đã cố gắng tìm kiếm thành phố bị chôn vùi trong vô vọng. Vì Pompeii là một cảng lớn, nên người dân thường tìm kiếm nó gần biển. Nhưng vụ phun trào đã lấp đầy bến cảng và đẩy bờ biển ra xa, nghĩa là Pompeii giờ đây nằm sâu trong đất liền — và vị trí của nó sẽ vẫn là một bí ẩn trong hơn 1.500 năm.
- Năm 1599, Pompeii tình cờ được phát hiện lại trong quá trình xây dựng một con kênh đào. Các cuộc khai quật quy mô lớn bắt đầu vào năm 1748 và vẫn đang tiếp diễn, biến Pompeii trở thành địa điểm được khai quật liên tục lâu nhất trên thế giới.
- Trớ trêu thay, tro tàn đã phá hủy Pompeii cũng chính là yếu tố đảm bảo sự bảo tồn của nó, khiến nó bị đóng băng theo thời gian. Kết quả là, tàn tích của nó mang đến cái nhìn rõ nét nhất về cuộc sống ở một thị trấn La Mã cổ đại, với những con phố hình ô vuông, biệt thự và nhà cửa, các tòa nhà thương mại, nhà tắm công cộng và những bức bích họa đầy màu sắc được giữ nguyên vẹn một cách đáng kinh ngạc.
- Pompeii cũng trưng bày những dấu vết nhỏ của cuộc sống thường nhật. Tại nhiều quán "thức ăn nhanh" trong thị trấn, những lỗ hổng trên quầy cho thấy nơi từng chứa đồ ăn cho những thực khách đói bụng lấy vội. Các vòi nước uống công cộng vẫn còn nằm dọc theo các con phố chính của thành phố, nhiều trong số đó từng chật kín các quầy hàng và đông nghẹt khách hàng từ sáng sớm đến tối mịt. Và nếu bạn nhìn kỹ vào một số bức tường, những dòng chữ graffiti màu đỏ tươi hiện lên như đang tuyên bố rằng Julius đã từng ở đây.
- Tất nhiên, những khung cảnh hấp dẫn nhất ở Pompeii đến từ những cư dân (thường trú) của nó. Trong quá trình khai quật, các nhà khảo cổ học hiện đại đã phát hiện ra những khoảng trống trong đống đổ nát núi lửa được tạo ra khi thi thể các nạn nhân phân hủy. Bằng cách nhẹ nhàng lấp đầy các lỗ hổng bằng thạch cao, các nhà khảo cổ đã tạo ra khuôn mẫu của những người Pompeii đã bị cuốn vào thảm họa. Các bản đúc thạch cao cho thấy những chi tiết đáng chú ý — những nếp gấp của áo choàng toga, quai dép, và nét mặt đau đớn của các nạn nhân. Dấu vết của động vật cũng được tìm thấy, bao gồm một con ngựa được đóng yên dường như sẵn sàng đưa chủ nhân của nó đến nơi an toàn.
- Để bổ sung cho chuyến thăm Pompeii của bạn, hãy ghé thăm Bảo tàng Khảo cổ học Quốc gia ở Naples. Bảo tàng là nơi lưu giữ những tác phẩm nghệ thuật và hiện vật tinh túy nhất của Pompeii, bao gồm cả một triển lãm (trong "Căn phòng Bí mật") các bức bích họa khiêu dâm bị coi là tục tĩu đến mức vào thời điểm chúng được đưa đến đây, vào năm 1819, chúng chỉ có thể được xem khi có sự cho phép của nhà vua. (Từ Naples, du khách có thể dễ dàng đến Pompeii bằng tàu Campania Express tiện nghi, tàu đi lại rẻ hơn — nhưng không tiện nghi — Circumvesuviana, hoặc xe buýt đưa đón của City Sightseeing và Capri Sightseeing.)
- Các cuộc khai quật tại Pompeii đã trải qua một thời kỳ phục hưng vào năm 2018, khi những hiện vật và bộ xương mới được phát hiện ở một khu vực của thành phố vẫn chưa được khai quật hoàn toàn. Những khám phá mới kể từ đó bao gồm nhiều bộ xương hơn, những bức bích họa sống động, một quầy bán đồ ăn nhẹ cổ xưa và bằng chứng cho thấy vụ phun trào đã diễn ra muộn hơn hai tháng so với những gì các nhà sử học vẫn nghĩ. Với những bí mật mới chắc chắn sẽ được tiết lộ trong những năm tới, Pompeii đầy cảm xúc sẽ đáng để được ghé thăm nhiều lần.