"Tâm Sự Ngày Xuân" nhạc Hoài An do Thiên Trang ca.

 

Phạm Văn Oanh Q73

Hạnh Phúc và Tiền Bạc

 

Chúng ta thỉnh thoảng nghe câu: Tiền bạc không mang lại Hạnh Phúc. Câu nói quen thuộc này được dùng cho nhiều trường hợp; có khi là để nhắc nhở không nên đặt quá nhiều giá trị lên vật chất hay tiền tài, có khi để trấn an hay tự nhủ đã không phí phạm tiêu sài ngoài khả năng hay không may thua lỗ trong việc đầu tư.

Nói rằng Tiền Bạc Không Mang Lại Hạnh Phúc tuy không có gì sai, nhưng cũng không có gì đặc biệt mà còn có những nét tương tự huề vốn gần giống như câu Dụng Cụ Mộc Không Mang Lại Bàn Ghế.

Tiền Bạc giúp người ta có phương tiện tạo ra Hạnh Phúc nếu biết làm chủ nhưng nếu chỉ cất để dành hay mua vui trụy lạc ... thì cũng có thể làm mất Hạnh Phúc và sức khỏe; Dụng Cụ Mộc trong tay nhà nghề sẽ tạo nên những bộ bàn ghế hay đồ mộc đẹp tốt, nhưng trong tay người vụng về cũng có thể sẽ không tạo ra được món đồ gỗ nào đẹp mắt hay hữu dụng mà còn gây thương tích cho mình và người khác nếu không cẩn thận. 

Sự tương quan giữa của cải và Hạnh Phúc có lẽ cũng đã là đề tài thảo luận phân tích sôi nổi trong quá trình lập quốc của Hoa Kỳ.

Trong bản Tuyên Ngôn Độc Lập, các vị Quốc phụ có công lập quốc của Hoa Kỳ đã nêu ra ba Nhân Quyền bất khả nhượng (unalienable right) là Quyền Sống, Tự Do, và Theo Đuổi Hạnh Phúc (Life, Liberty, and the Pursuit of Happines).

Những Nhân Quyền này là nền tảng quan trọng cho Hiến Pháp và sự giàu mạnh đưa đến vị thế dẫn đầu thế giới tự do của Hoa Kỳ, và ngay cả chính phủ cũng được thành lập với mục đích chính là để bảo vệ ba Nhân Quyền của từng người.

Quyền Sống tương đối dễ hiểu, quyền Tự Do theo chữ Liberty tiềm tàng nhiều nghĩa hơi khó hiểu nhưng đại khái là quyền để không bị đàn áp và có thể tự do hành động không vi phạm quyền tự do của người khác.

Chính Phủ và Luật Pháp được thành lập để quy định và bảo vệ chủ quyền và biên giới hay giới hạn quyền cá nhân của mỗi người dân của Hoa Kỳ để xã hội hài hòa trong tinh thần trọng pháp và Nhân Quyền của nhau. Trong 3 Nhân Quyền căn bản này, thì Quyền Theo Đuổi Hạnh Phúc tương đối mới lạ và khó hiểu nhất; trước đó nhiều thế kỷ ba nhân quyền quan trọng là Sống, Tự Do, và Tài Sản đã được phổ biến trong các quốc gia Tây phương.

Quốc Phụ Thomas Jefferson của Hoa Kỳ là người đã thay đổi quyền có và được bảo vệ Tài Sản hay quyền Tư Hữu thành ra quyền Theo Đuổi hay Mưu Cầu Hạnh Phúc. Quyền được bổ túc này bao gồm và rộng nghĩa hơn là Quyền Có Tài Sản được các quốc phụ khác và quốc hội duyệt xét thông qua nhiều trạm để được áp dụng cho đến nay. Quyền mới lạ này cũng ngầm cho rằng Tài Sản hay Tiền Bạc không phải là Hạnh Phúc và cũng không hẳn sẽ mang lại Hạnh Phúc, nhưng sẽ giúp người ta có phương tiện có quyền để theo đuổi mưu cầu Hạnh Phúc.


Có người miệt mài theo đuổi những mục tiêu khó khăn đạt được với điều kiện và hoàn cảnh riêng của họ, nhưng khi đạt đến đích thì vẫn không mấy hài lòng hay Hạnh Phúc và thường tìm cho mình mục tiêu mới hay có khi mệt mỏi chán nản mất sự phấn đấu.

Hạnh Phúc là gì mà quan trọng đến độ Theo Đuổi Mưu Cầu trở nên một Nhân Quyền bất khả nhượng (unalienable right)?

Hạnh Phúc là gì mà trước nay không ai có thể nắm giữ làm bằng cớ, hay có thể vẽ lại, đóng khung, hay mô tả giải thích cho người khác giúp dễ nhận ra, hiểu, hay hình dung được khi họ theo đuổi các mục tiêu hay ước vọng ... mà có người suốt đời rượt đuổi tìm kiếm, mà sự tìm tòi theo đuổi này lại được Hiến Pháp Hoa Kỳ coi như một Nhân Quyền Bất Khả Nhượng?

Theo tự điển Anh ngữ thì Hạnh Phúc là một trạng thái sảng khoái thích thú hài hòa và an mạnh. Các vị lập quốc công thần của Hoa Kỳ vì vậy có lẽ cho rằng Tài Sản dưới hình thức tiền bạc, nữ trang, địa ốc, địa vị ... chỉ là những phương tiện cần được bảo vệ cho người ta có quyền Theo Đuổi Hạnh Phúc. Đi vào sự phân tích chi tiết hơn theo khoa học y khoa hiện đại thì trong cơ thể chúng ta có bốn hóa chất, hợp chất quan trọng tiết ra khi người ta cảm thấy Hạnh Phúc đó là Dopamine, Serotonin, Oxytocin, và Endorphins.

 


Dopamine thúc đẩy chúng ta có hành động để đạt tới những kết quả mục tiêu làm cho chúng ta cảm thấy thích thú khi đạt được. Thiếu chất Dopamine chúng ta sẽ có cảm giác uể oải, tiêu cực hay trì hoãn. Thiếu chất này người ta có khuynh hướng sẽ chọn hay theo giải pháp ngắn hạn tạm thời hay có vẻ dễ làm hơn.

Serotonin cho chúng ta cảm giác được coi trọng. Thiếu chất Serotonin chúng ta sẽ cảm thấy cô đơn, ưu tư và trầm cảm. Sinh hoạt tập thể hay cộng đồng thường giúp cơ thể tạo thêm Serotonin, và ngược lại những người thiếu Serotonin có khuynh hướng tham gia băng đảng và các sinh hoạt hành vi phạm pháp.

Oxytocin cho chúng ta sự tin tưởng, thân cận và chung thủy. Oxytocin là mối giây liên hệ tình cảm quan trọng. Khi thú vật bị chặn khả năng tiết ra Oxytocin chúng sẽ bỏ rơi con cái. Khi người ta tặng quà, ôm nhau, hay đạt khoái cảm sinh lý và thể chất thì cơ thể cũng tiết ra chất Oxytocin.

Endorphins là những chất tiết ra khi người ta bị đau, bị áp lực tinh thần để giúp người ta duy trì sự điềm tĩnh giảm sự hoang mang lo lắng để đối phó giải quyết những khó khăn đang đương đầu. Tác dụng của Endorphins rất giống với tác dụng của thuốc phiện.

Sự hiện diện phối hợp của bốn chất Dopamine, Serotonin, Oxytocin, và Endorphins trên cơ thể đang có cảm giác Hạnh Phúc của mỗi người đã giải thích được phần nào sự phức tạp và khác biệt tính tình khi có người luôn vui vẻ hạnh phúc và cũng có người thường bực dọc không vui trong những tình cảnh khả năng vật chất tương tự như nhau.

Sự phối hợp của bốn hoá chất này và nồng độ của chúng cũng giải thích phần nào hiện tượng cảm giác Hạnh Phúc của người này rất khó có thể giống hay tương tự như của người khác khi số lượng và nồng độ của bốn hoá chất không giống nhau vì lý do thể lý, tâm lý, kinh nghiệm, di chuyền, và Thiên bẩm không giống nhau. Bất kể vì lý do gì, sự thiếu vắng của bốn hóa chất hợp chất này là dấu hiệu quan trọng cho sự thiếu Hạnh Phúc hay sự hiện diện của Đau Khổ. Sự đau khổ thất vọng thường tạo ra áp lực trên cơ thể và tiết ra những hóa chất như hóc môn nguy hại mà cơ thể cần phải thanh lọc.

Dựa trên những khám phá về Dopamine, Serotonin, Oxytocin, Endorphins và tác dụng của chúng, người ta đã tìm ra nhiều cách khai thác và áp dụng kiến thức này vào đời sống thường nhật để dễ dàng, hữu hiệu, và ít tốn kém hơn khi Mưu Cầu Hạnh Phúc. Các phương thức áp dụng này chúng ta hiện nay có thể tìm được qua các trang mạng hay trong tủ sách thư viện.

Nói cách tóm lược thì Dopamine là động lực cho hành động và kết quả, cho nên chúng ta có thể chia một mục tiêu to lớn hành nhiều chặng nhỏ để thi hành đạt kết quả và ăn mừng đánh dấu từng thành quả nho nhỏ này hầu có những lượng Dopamine đều đặn; đồng thời cũng nên tạo mục đích mới trước khi đạt đến mục tiêu đang theo đuổi để duy trì niềm hạnh phúc từ sự làm việc sinh hoạt có mục tiêu không gián đoạn này. Sự trồi sụt bất thường của Dopamine nếu gián đoạn thường có ảnh hưởng xấu đến niềm vui và tạo thêm các hóa chất độc hại cho sức khỏe của chúng ta.

Chất Serotonin có hiệu nghiệm như các loại thuốc chống trầm cảm. Chỉ cần ngồi ôn lại những thành quả trong quá khứ cũng đủ cho cơ thể tiết ra Serotonin. Sự tri ân dựa nhiều trên những kinh nghiệm quý báu, nhận được nhờ có người đã coi trọng giúp đỡ, cho nên ôn lại cũng làm cho cơ thể tiết ra Serotonin. Sau một ngày dài mệt nhọc, có khi chỉ cần vài giây phút ôn lại những thành quả ân tình xưa để đem lại thư thả bình an và Hạnh Phúc. Bộ óc của chúng ta không có khả năng phân biệt những cảm xúc do sự việc đang diễn ra hay đang được hồi tưởng, nên luôn ra lệnh cho cơ thể tiết ra Serotonin trong cả hai trường hợp.

Một áp dụng quan trọng khác là chúng ta nên tạo cho những người thân yêu của mình một môi trường hay cảm giác là họ đang được tôn trọng quý mến.

Chất Oxytocin tạo nên lòng tín nhiệm thân mật vì vậy tặng nhau chút quà bánh hay lời khen chân thật sẽ làm đôi bên thêm hạnh phúc. Ôm nhau vào lòng khi hoạn nạn hay có cơ hội là một cách tạo Oxytocin rất hữu hiệu.

Chất Endorphins giúp xoa dịu sự căng thẳng; các hoạt động thể chất thể dục và những tiếng cười giúp cơ thể tiết ra chất này làm cho chúng ta khỏe mạnh và vui vẻ.


Những phương cách áp dụng kể trên cho thấy vai trò của Tài Sản hay Tiền Bạc không trực tiếp liên quan đến Hạnh Phúc và các Quốc phụ của Hoa Kỳ thay đổi chúng ra thành quyền Theo Đuổi Hạnh Phúc là một lựa chọn khôn ngoan và thực dụng. Hạnh Phúc vì vậy sẽ mang 5 yếu tố chính.

Thiếu Tiền Bạc thì bận rộn việc sinh nhai sinh kế và thiếu phương tiện theo đuổi Hạnh Phúc, thiếu Dopamine thì uể oải tiêu cực, thiếu Serotonin thì cô độc không thích ứng với nếp sống tập thể, thiếu Oxytocin thì mất tình gia đình quyến thuộc, và thiếu Endorphins thì hay bồn chồn nhức nhối.

Trở lại với tiền đề qua câu nói Tiền Bạc Không Mang Lại Hạnh Phúc, trước nhất chúng ta cần xét lại mục đích câu nói ấy là gì để quyết định có cần thiết phải đáp ứng hay giải quyết không. Nếu cần phải đối đáp, thì cần hỏi lại người đã sử dụng câu nói ấy Hạnh Phúc là gì đối với họ.

Nếu câu trả lời là những suy luận mơ hồ khó kiểm chứng hay người đó nhường sự giải thích cho chúng ta tự hiểu Hạnh Phúc là gì thì câu trả lời có thể được soạn tương tự như: Sự Nghèo Khổ hay Thiếu Thốn Tiền Bạc Cũng Không Mang Lại Hạnh Phúc. Trái lại nó thường lấy mất đi các phương tiện và cơ hội để chúng ta Theo Đuổi Hạnh Phúc.

Bận rộn lo lắng cho nhu cầu căn bản sinh nhai, chúng ta cũng không có thì giờ để bận tâm thắc mắc Hạnh Phúc là gì, có thật hay không, hay chỉ cần vui sống giữ cho Thân Tâm An Lạc không làm hại phiền hà ai, và cũng không có sự nhàn rỗi tìm hiểu thử nghiệm áp dụng các khám phá nguồn gốc và mưu cầu Hạnh Phúc một cách có hệ thống dựa theo sinh học.

Ngoài ra sự Nghèo Khổ cũng gián tiếp vi phạm một Nhân Quyền Bất Khả Nhượng tại Hoa Kỳ là quyền Theo Đuổi Hạnh Phúc và giới hạn hai Nhân Quyền khác là quyền Sống và quyền Tự Do.
Phạm Văn Oanh Q73


Thân Tâm An Lạc - Phạm Văn Oanh

Bí Mật Của Vùng Xanh - Các Mẹo Vặt Cho Cuộc Sống Tươi Đẹp Hơn